وَرنی بافی جلوه ای از هنر عشایر ایران

“وَرنی” نوعی دست بافت زیبا و پشمین یا ابریشمی است که به عنوان زیر انداز و در پاره‌ای از مناطق به عنوان رو انداز یا تزیین آلاچیق بکار می‌رود. ورنی به گلیم فرش نما، شبه قالی و گلیم عشایری معروف است.

به گزارش پایگاه خبری بٌراق حامیم، جنس ورنی گاه تلفیقی از ابریشم یا پشم است و بر روی دار بصورت عمودی بدون نقشه و بصورت ذهنی توسط زنان و دختران عشایر و مناطق روستایی بافته می شود.
تولید ورنی بیشتر در فصل قشلاق ایل انجام می‌شود که عشایر فرصت کافی برای استراحت و سکونت در یک منطقه را دارند.

در گذشته عشایر “دشت مغان”، “گرمادوز” و “ارسباران” پشم حاصل از دام هایشان را با دوک‌های معمولی می‌ریسیدند و به روش ابتدایی رنگ ریزی می کردند و آن را برای بافت ورنی آماده می‌ساختند.
“فرشته سفری “، مربی ورنی بافی در “آذربایجان غربی” در خصوص ورنی بافی می گوید: “مواد اولیه برای تهیه ورنی، پشم، پنبه، کنف و موی حیوانات است. ورنی گاه به صورت پیچ بافی و جناغی است و عموما از طرح‌های هندسی استفاده می‌شود.”
نوع و شکل ورنی ممکن است در ایلات و عشایر گوناگون متفاوت باشد، زیرا این صنعت ابتدا توسط عشایر تولید شده است. هم اکنون نیز ایل‌های بختیاری، بلوچ و قشقایی از ورنی استفاده می‌کنند.
به روش بافت ورنی “پودچینی ” می‌گویند که بر اساس پیچش خاص نخ “خامه ” به دور نخ‌های “تار” بافته می‌شود. این بافته را در کرمان “شیریکیپیچ” می گویند و در استان‌های شمال غرب ایران به “ورنی” معروف است .

سفری در مورد مشکلات ورنی بافی می‌گوید: “بافت ورنی بسیار سخت است و هم چنین جزء رشته‌های منسوخ شده به حساب می‌آید. عمده‌ترین مشکل ورنی ، جمع شدن کنارهای (شیرازه ) آن است. بافت این قسمت از ورنی ، از سخت‌ترین قسمت های بافت محسوب می‌شود که باید در تهیه آن بسیار دقت شود.” ورنی بدون نقشه بافته می‌شود و چون در بافت آن از گره استفاده نمی‌شود جزو انواع گلیم به حساب می‌آید و از لحاظ شکل ظاهری به قالی شباهت دارد.

ورنی به این دلیل که دارای وزن کمی نسبت به فرش است، عشایران به راحتی می‌توانند آن را حمل کنند. گفته می‌شود ورنی در ابتدا به منطقه آذربایجان تعلق داشت، اما با گذشت زمان شکل و بافت آن کمی تغییر کرد و از حالت بومی خارج شد.

بسیاری از ورنی‌های قدیمی که در موزه نگهداری می‌شوند، مربوط به دوران حکومت قاجار است. ورنی را می‌توان به عنوان یک صنایع دستی در ایران معرفی کرد که بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد.

با ورنی بافی آشنا شوید

ورنی به این دلیل که دارای گره نیست، به گلیم شباهت دارد اما طرح آن شباهت بسیار زیادی به فرش و قالی دارد. ورنی بافی بیشتر به دست زنان منطقه اهر و ارس در آذربایجان شرقی بافته می‌شود و می‌توان گفت که یکی از صنایع دستی معروف این منطقه است که به رونق اقتصادی نیز کمک کرده است.

ورنی را معمولا بر روی دار می‌بافند، اما برای طراحی شکل و رنگ آن از نقشه استفاده نمی‌کنند. اغلب طرح‌های ورنی به صورت ذهنی، توسط زنان و دختران منطقه آذربایجان ایجاد می‌شود. معمولا طرح‌هایی که برای ورنی استفاده می‌شود، شکل‌ها هندسی هستند و با ترکیب رنگ‌های لاکی، سرمه‌ای، کرم، سفید و آبی روشن بافته می‌شود.

در زمان بافت ورنی به این دلیل که تار و پود به یکدیگر می‌پیچند، به روش بافت آن «پودچینی» می‌گویند. برای بافت ورنی از نخ‌های مختلف با جنس متفاوت استفاده می‌شود که این مورد می‌تواند بر میزان طول عمر و قیمت آن تاثیرگذار باشد.

ورنی چه کاربردی دارد؟

ورنی معمولا برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

• استفاده به عنوان زیر انداز
• استفاده به عنوان پادری
• استفاده به عنوان رویه پشتی

در واقع ورنی به این دلیل که برای موارد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در سایزهای مختلفی نیز درست می‌شود.

ورنی با چه نخ هایی تهیه می شود؟

همان طور که شاره کردیم ورنی با نخ‌های مختلفی بافته می‌شود که دارای جنس‌های مختلفی هستند.

• ورنی نیم پشم
• ورنی تمام پشم
• ورنی کف ابریشم
• ورنی نیم ابریشم
• ورنی تمام ابریشم

دقت داشته باشید که انواع ورنی که معرفی شد، دارای کیفیت، قیمت و موارد مصرف متفاوتی هستند. به عنوان مثال ورنی تمام ابریشم از قیمت بالایی برخوردار است و معمولا از آن به عنوان زیر انداز استفاده نمی‌شود.

ابزار ورنی بافی

اگر دوست دارید تا با هنر ورنی بافی بیشتر آشنا شوید، پیش از هر چیز نیاز است تا با ابزار و وسایل مورد نیاز برای بافت آن آشنا شوید:

• دار یا هانا (نخستین وسیله برای بافت ورنی هانا است)
• قیچی
• چاقو
• دَفه (یک شانه فلزی برای کوبیدن نخ‌های ورنی)
• دال آغاجی (تکه چوبی است که از شل شدن تارها جلوگیری می‌کند)
• کوجی (تکه چوبی که به صورت عمود در میان تارها، برای جا به جا کردن نخ‌ها قرار می‌گیرد)

پس از تهیه ابزارهای مورد نیاز برای ورنی بافی، نخستین مرحله برای بافت، چله کشی است. چله کشی همان تارهای ورنی هستند که بر روی دار پیچیده می‌شوند.

پایان پیام/